DİJİTAL DÖNÜŞÜM VE YALIN 6 SİGMA
Bulut Şakrucu
1. GİRİŞ
“Yalın 6 Sigma” ve “Dijital Dönüşüm” iş dünyasında süreç iyileştirme ve verimlilik artışını hedefleyen iki
önemli kavramdır. Yalın 6 Sigma, Yalın Üretim ve 6 Sigma yöntemlerinin birleşimi olarak, israfları azaltmak ve
süreç değişkenliklerini en aza indirmek için kullanılırken; dijital dönüşüm, teknolojinin iş süreçlerine
bütünleştirilmesiyle işletmelerin daha verimli, çevik ve rekabetçi hale gelmesini amaçlar. Bu yazıda, Yalın 6
Sigma ve dijital dönüşümün yazılı kaynaklardaki yeri ve önemi ele alınacak, her iki kavramın bütünleşmesiyle
elde edilebilecek avantajlar değerlendirilecektir.
“Yalın” kelimesi karmaşık olmayan, düz, sade anlamına gelmektedir. İngilizce’de “lean” olarak tanımlanan ve
kasaplarda (üretim yerinde, olay yerinde, “gembada”) yağlarından tamamen arındırılmış saf eti temsil edecek bir
anlam taşımaktadır. Bu yazıda ele alınan ve teknik olarak kökenine bakılacak “Yalın”ın temelleri ise II. Dünya
savaşının bittiği 1945 yılından sonra atılmıştır.
2. YALIN 6 SİGMA TARİHÇESİ VE TANIMI
İkinci Dünya Savaşı Müttefik Devletler ve Mihver Devletler arasında gerçekleşmiş olan bir savaştır. Japonya,
kendi adasına kadar geri çekilmek zorunda kalmasına rağmen, yoğun stratejik bombardımana karşın direnişini
sürdürmüştür. ABD başkanı Truman, Pasifik'teki savaşı bir an önce bitirebilmek için atom bombası kullanmaya
karar verildiğini açıklamış ve 06 Ağustos 1945'te Hiroşima, 09 Ağustos 1945'te ise Nagazaki kentleri atom
bombasıyla vurulmuştur [1]. Toyota’nın fabrikası bu savaşta bombardımandan hasar almadan kurtulmuş ve bu
kriz ortamını fırsata çevirecek düşüncelerle ilerlemiştir. İlerleyen yıllarda “Toyota, dünyanın en büyük otomobil
üreticisi” olarak otomotiv sektörü devlerini geride bırakacaktır [2].
Şu anda “Yalın Üretim” diye adlandırılan üretim ve yönetim sisteminin temel ilkeleri, 1950’lerde Toyoda
ailesinin bireylerinden mühendis Eiji Toyoda ve beraber çalıştığı, mühendis Taiichi Ohno’nun öncülüğünde,
Japon Toyota firmasında atılmıştır. İkili 1950’de yaptığı Ford firması gezisinde edindiği bilgilerin de ışığında
Ford’un öncülük ettiği kitle üretim sisteminin Japonya için hiç de uygun olmadığına karar verir. Bu karar
yepyeni bir üretim ve yönetim anlayışının ilk adımlarının atılmasında etkili olur.
İkilinin birkaç saptamaları şu şekildedir: Kitle üretiminde, üretimi etkileyen her unsurun olabildiğince çok sayıda
kullanılması, üretimde pek çok gereksizlik ya da israf içermektedir. İsrafın kaynağı, sistemin aşırı bir iş
bölümüne dayanması, yani gerek makinalar gerek de işçilerin, çoğu kez sadece tek bir ürün için tek bir
operasyon gerçekleştirecek şekilde düzenlenmesi, yazılı kaynaklardaki deyimiyle, tek bir işe/operasyona
adanmış olmalarıdır [3].
Tüm bu bilgiler ışığında yalın üretim; genel olarak kabul edilmiş geçerliliği olan tüm kural ve ilkeleri
sorgulayan, hiçbir yerleşik kanıya mutlak gözüyle bakmayan, en az kaynak ile, ucuz, kaliteli, müşteri istemlerini
karşılayan ve sadece gereksinim duyduğu öğelere sahip olunması gerektiğini savunan, kaynakların boşa
harcanmasından kaçınan bir felsefe olarak tanımlanabilir.
Yalın üretimin bu tanımı; adeta dijital dönüşüm öncesi yapılması gerekenler listesi niteliğindedir. İsraflardan
arındırılmamış; işletme kural ve ilkeleri ve/veya standartları olmayan; kaynak, kalite ve alıcı özelliklerini göz
ardı eden bir iş yerine uygulanan dijital çalışmaların başarısızlık ile sonuçlanması kaçınılmazdır. Dijital
dönüşüm, toplumsal ve sektörel gereksinimlere dijital teknolojilerin veri alışverişi yapılması sürecinde çözüm
yaratmanın ve buna bağlı olarak iş yapış şekillerinin ve kültürünün gelişmesi ve değişmesi sürecini tanımlayan
bir anlatımdır. İnovasyonu merkeze alan dijital dönüşüm, geleneksel yöntemlerden daha verimli sonuçlar elde
etmek için ortaya çıkmıştır [4].
1Makina Mühendisi SPAC Danışmanlık bulut.sakrucu@spac.com.tr
20. yüzyıl ile başlayan sayısallaşma sürecinin her alanda kendini ön plana çıkardığı söylenebilir. Dijital
dönüşümde daha hızlı, daha ucuz iş yapabilme olanaklarının yanı sıra, bilginin anında kayıt altına alınması,
analizi ve raporlanması amacı da bulunmaktadır. Yalın üretim ile başlayan israf analizlerinin sayısallaştırılması
(formüle edilmesi), analizi ve istatistik bilimi bağlanımda derinlemesine incelenmesi (hipotez testleri) ile 6
Sigma arasında ayrılmaz bir ilişki kurulmuştur. 6 Sigma yani “Tanımla, Ölç, Analiz Et, İyileştir, Kontrol Et”
TÖAİK (DMAIC) problem çözme metodolojisinde Y = f(x1, x2, …, xn) fonksiyonu ile yola çıkılan ve Y çıktısı
için her bir x değişkenini araştıran çeşitli metotlar söz konusudur. Girdilerin sayısallaştırılarak; anlamlı ve
optimize edilebilir bir şekle getirilmesinde kullanılabilmektedir. Çıktılar üzerinde ektileri olduğu düşünülen
bağımsız değişkenlerin tespiti yapılarak, sürecin mevcutta sezgi ve tecrübe ile devam eden; akabinde kalite
kusurlarına yol açan yöntemler yerine, belirli bir sistematiği olan yalnızca temel girdiler hakkında değil, tüm
etkileşimler hakkında bilgi veren metotlar sayesinde matematiksel modelin oluşturulması ve optimizasyonu ile
dijitalleşme öncesi parametreler sadeleştirilecek ve odaklanmış iyileştirmeler yapılarak operasyonların tüm
aşamalarında süreç odaklı dönüşüm mümkün olabilecektir.
6 Sigma'nın tarihine bakıldığında, 1980'lerin ortalarında Motorola firması tarafından geliştirilen bir kalite
yönetim metodolojisi olduğu görülmektedir. Motorola, üretim süreçlerindeki hataları azaltmak ve ürün kalitesini
artırmak amacıyla bu yöntemi geliştirmiştir. 6 Sigma, adını istatistiksel bir terim olan "sigma"dan alır ve
süreçlerin performansını ölçmek için kullanılan bir metriği ifade eder. 1990'larda General Electric (GE) firması
CEO'su Jack Welch'in 6 Sigma'yı şirket genelinde uygulamasıyla bu yöntem geniş bir tanınırlık kazanmış ve
birçok büyük şirket tarafından benimsenmiştir. 6 Sigma, süreçlerdeki değişkenliklerini en aza indirerek ve veriye
dayalı karar verme süreçlerini teşvik ederek işletmelerin kaliteyi artırmasına ve maliyetleri düşürmesine
yardımcı olmayı amaçlar [5].
Yalın 6 Sigma, Yalın Üretim ve 6 Sigma metodolojilerinin birleşimi olarak, süreç iyileştirmede daha kapsamlı
bir yaklaşım sunar. Yalın 6 Sigma, israfları ortadan kaldırmak ve süreçlerdeki değişkenliği en aza indirmek için
her iki yöntemin en iyi yönlerini bir araya getirir [6].
3. DİJİTAL DÖNÜŞÜMÜN TANIMI VE YALIN 6 SİGMA İLE İLİŞKİSİ
Dijital dönüşüm, dijital teknolojilerin iş süreçlerine entegre edilerek işletmelerin çalışma şekillerinin,
kültürlerinin ve müşteri deneyimlerinin köklü bir şekilde değiştirilmesini ifade eder. Bu süreç, bilgi ve iletişim
teknolojilerinin (BİT) kullanımıyla işletmelerin daha verimli, esnek ve yenilikçi hale gelmesini sağlar. Dijital
dönüşüm, genellikle bulut bilişim, büyük veri analitiği, yapay zeka, nesnelerin interneti (IoT) ve blockchain gibi
yenilikçi teknolojilerin entegrasyonunu içerir. Bu teknolojiler, işletmelerin veri toplama, analiz etme ve bu
verilere dayalı stratejik kararlar alma süreçlerini iyileştirir.
Dijitalleşme yol haritasının ilk bileşeni olan insan; dijitalleşen bir toplumda hem süreci yöneten hem de süreçten
etkilenen taraf olarak merkezi bir konumdadır. Türkiye’de, Dünyadaki pek çok ülkede olduğu gibi, yeni sanayi
devrimi için gerekli donanıma sahip insan kaynağı yeterli düzeyde değildir. Bu nedenle gerksinim duyulan
nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi ve var olan çalışan yetkinliklerinin bu dönüşüme uyarlanmasına yönelik
eğitimler dijital dönüşüm için kilit bir rol oynamaktadır. Bu sebeple dijital teknolojiler ve bunların uygulama
alanları bilgi ve becerisine sahip iş gücünü yetiştirmek ve ilerleyen yıllarda ortaya çıkacak olan farklı nitelik ve
beceriye sahip çalışan gereksinimini karşılamaya yönelik altyapıyı oluşturmak gereklidir. Dijitalleşme artık tek
bir kuşak içinde bile hızla gerçekleşmektedir. Bu nedenle gereksinim duyulan dijital yeteneklerin altyapısının
temel eğitim, mesleki eğitim ve yüksek öğrenimle birlikte geliştirilmesi, ayrıca dijital yetenekleri sürekli
geliştiren bir öğrenme mekanizması kurulması gereklidir [7].
Tüm süreçlerde merkez odak olan insan için dijitalleşme öncesi yalın kültürün öğrenilmesi, benimsenmesi ve
yaygınlaştırılması aşamalarında kullanılacak birçok yardımcı teknik mevcuttur. Bu teknikler ile dijitalleşme
öncesi makineler ile aynı dilin konuşulabilmesi, süreçlerdeki israfların yok edilmesi, takip edilecek performans
1Makina Mühendisi SPAC Danışmanlık bulut.sakrucu@spac.com.tr
göstergelerinin belirlenmesi ve standardizasyonu ile başarı olasılığı daha güçlü hale gelen bir dijital dönüşümden
söz edilebilir.
Dijital dönüşümün işletmelere sağladığı yararlar oldukça çeşitlidir. İlk olarak, işletmelerin operasyonel
verimliliğini artırır; otomasyon ve dijital araçlar sayesinde iş süreçleri daha hızlı ve hatasız bir şekilde
gerçekleştirilir. İkincisi, dijital dönüşüm, müşteri deneyimini iyileştirir; veri analitiği ve yapay zekâ ile
müşterilerin gereksinimleri daha iyi anlaşılır ve kişiselleştirilmiş hizmetler sunulabilir. Üçüncüsü, dijitalleşme, iş
süreçlerinin ve ürünlerin daha esnek ve uyumlu hale gelmesini sağlar, bu da işletmelerin değişen pazar
koşullarına hızlıca adapte olabilmesini olası kılar. Ayrıca, dijital dönüşüm, yenilikçi iş modellerinin
geliştirilmesini teşvik eder ve yeni gelir akışları yaratır. Bu nedenlerle, dijital dönüşüm, rekabet avantajı elde
etmek isteyen işletmeler için vazgeçilmez bir strateji haline gelmiştir.
Tüm bu yararlara karşın yapılan hatalı dönüşümlere de sıklıkla rastlanmaktadır. Dijital dönüşüm sürecinde
işletmelerin sıklıkla karşılaştığı bazı hatalar, genellikle süreçlerin yeterince optimize edilmemesi ve israfların
azaltılmaması nedeniyle ortaya çıkar. Dijital dönüşüm öncesi yapılan bu hatalar, dijital araçların etkin
kullanılmasını engelleyebilir ve beklenen verimlilik artışlarını sağlamayabilir. Örneğin, dijitalleşmeden önce
mevcut süreçlerdeki israfların ve verimsizliklerin giderilmemesi, dijital teknolojilerin bu sorunları daha da
büyütmesine neden olabilir. Bununla birlikte, dijital dönüşüm projelerinin net hedefler ve stratejiler
belirlenmeden başlatılması, kaynakların yanlış yönlendirilmesine ve istenilen sonuçların elde edilememesine yol
açabilir.
Bu tür hataların önüne geçmek için Yalın 6 Sigma'nın prensiplerinin dijital dönüşüm öncesinde uygulanması
büyük önem taşır. Yalın 6 Sigma, israfların azaltılması, süreçlerin standardize edilmesi ve sürekli iyileştirme
kültürünün benimsenmesini sağlar. Dijital dönüşüm öncesinde Yalın 6 Sigma metodolojisinin kullanılması,
işletmelerin süreçlerini daha verimli ve optimize hale getirir. Bu sayede, dijital teknolojilerin entegrasyonu
sırasında karşılaşılan sorunlar minimize edilir ve dijital araçların sağladığı avantajlar maksimize edilir. Yalın 6
Sigma, dijital dönüşüm projelerinde karşılaşılan hataları önceden tespit etmeye ve çözmeye yardımcı olarak,
işletmelerin daha sürdürülebilir ve başarılı bir dijital dönüşüm süreci geçirmesini sağlar.
Dijital dönüşüm, genellikle büyük miktarda veri ve karmaşık süreçleri yönetmeyi gerektirir. Yalın 6 Sigma, bu
verilerin ve süreçlerin daha iyi yönetilmesine yardımcı olur. Dijitalleşmeden önce süreçlerin optimize edilmesi,
dijital araçların doğru ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlar. Ayrıca, Yalın 6 Sigma ile belirlenen ve
iyileştirilen süreçler, dijitalleşme ile daha hızlı ve doğru bir şekilde uygulanabilir hale gelir. Bu da dijital
dönüşüm projelerinin daha az maliyetli, daha kısa sürede ve daha başarılı olmasını sağlar. Sonuç olarak, Yalın 6
Sigma'nın dijitalleşmeden önce uygulanması, işletmelerin dijital dönüşümden en fazla yarar sağlamalarına
yardımcı olur ve daha sürdürülebilir bir başarı elde etmelerini sağlar.
4. SONUÇ
Teknolojik gelişmeler sonucunda her işyeri için çekici gelen dijital dönüşümün temelinde iş yerini,
organizasyonu, operasyonları, faaliyetleri, en önemlisi insanı yalın bir şekle getirmeden başarılı olunmayacağı
gerçeği yatar. Dijitalleşme yolunda kullanılması gereken teknikleri içeren Yalın 6 Sigma kültürü ve yöntemleri
dijital başarıya giden yolda destek niteliğindedir. Tüm hedeflerde önemli olarak değerlendirilen bir diğer
parametre verimliliktir. Verimlilikten bahsedebilmek için öncelikle mevcut durumun belirlenmesi yani
(ölçülebilmesi) gerekmektedir. Ölçülemeyen herhangi bir şeyin iyileştirilme olasılığı olmayacağı aşikardır. Söz
konusu çalışmalar kapsamında gerek verimlilik gerekse dijital dönüşüm yolculuğundan bahsedebilmek için,
dönüşüme hazır insana gereksinim vardır. Bu dönüşüm yolculuğunun merkezinde olan insan için bir felsefi
düşünce olan Yalın 6 Sigma metodolojisi iyi bir yol gösterici niteliktedir.
Bu yazıda ilk olarak Yalın 6 Sigma metodolojisinden ve israflardan söz edilmiştir. Daha sonra bu tekniklerin her
birinin dijital dönüşüm ile bağlantıları açıklanmıştır. Sonuç olarak, bu iki dönüşümün birbirinden bağımsız
düşünülemeyeceği ve yalın dönüşümün dijital dönüşüm için bir temel hazırladığı ortaya konulmuştur.
1Makina Mühendisi SPAC Danışmanlık bulut.sakrucu@spac.com.tr
5. KAYNAKÇA
[1] Sekimori G. 1989. Hibakusha: Survivors of Hiroshima and Nagasaki, ISBN 9784333012046
[2] Wert R. 2009. Toyota Officially World's Largest Automaker, https://jalopnik.com/toyota-officially-worlds-
largest-automaker-5135887 (son erişim tarihi: Ocak, 2009)
[3] Boyacı A.2020. Yalın Üretim (sayfa 5),
https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/asli.calis/135813/YALIN%20%C3%9CRET%C4%B0M.pdf (son
erişim tarihi: Aralık, 2020)
[4] https://web.archive.org/web/20190520124933/https://www.salesforce.com/products/platform/what-is-digital-
transformation/# (son erişim tarihi 2024)
[5] Pande, P. S., Neuman, R. P., & Cavanagh, R. R. (2000). The Six Sigma Way: How GE, Motorola, and Other
Top Companies are Honing Their Performance. McGraw-Hill.
[6] George, M. L. (2002). Lean Six Sigma: Combining Six Sigma with Lean Speed. McGraw-Hill.
[7] Nuroğlu E, 2018. “TÜRKİYE VE ALMANYA’NIN SANAYİDE DİJİTAL DÖNÜŞÜMÜ: YOL
HARİTALARI VE ŞİRKETLERİN KARŞILAŞTIRMASI” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2018, C.23, Endüstri 4.0 ve Örgütsel Değişim Özel Sayısı, s.1537-1560 (Erişim
Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1037030)